Bestaand beleid

In dit onderdeel is de actualisatie van het bestaand beleid opgenomen. Dit hebben we gesplitst in 2 onderdelen. Allereerst gaan we in de ontwikkelingen in het bestaand beleid die de inzet van extra financiële middelen van ons vragen (nadelen). Daarna gaan we in op de ontwikkelingen die we, door een analyse van het bestaande beleid, leiden tot positieve financiële effecten (voordelen).

Ontwikkelingen bestaand beleid - nadelen

Er zijn meerdere ontwikkelingen die inzet van extra middelen van ons vragen. Hierbij gaat het met name om de ontwikkeling van de tarieven in het sociaal domein. Naar aanleiding van het tariefonderzoek in 2023 zijn de tarieven sterk gestegen. Ook zien we aantal andere ontwikkelingen die een extra financiële inspanning van ons vragen. Hieronder zijn deze ontwikkelingen opgenomen met een toelichting per onderdeel.

Tariefonderzoek sociaal domein

In 2023 vond een tariefonderzoek plaats naar Jeugd met verblijf en ambulante zorgproducten binnen de Wmo, Jeugd en Huishoudelijke Hulp. Dit onderzoek heeft een aanzienlijke verhoging van de tarieven tot gevolg. Dit leidt voor ons tot extra lasten van € 2,5 miljoen per jaar. Hieronder is per type zorg een toelichting opgenomen.

Ambulante zorgproducten Wmo, Jeugd en Huishoudelijke hulp

Het regionaal tariefonderzoek heeft er toe geleid dat we per 1 april 2024 de tarieven voor Ambulante Hulp Wmo en Jeugd en de tarieven voor huishoudelijke hulp hebben verhoogd. Deze nieuwe tarieven zorgen ervoor dat we per jaar € 950.000 extra lasten hebben voor deze zorgproducten. Deze extra lasten zijn berekend op basis van de werkelijk verleende zorg in 2023. (informatienota raad 9 april 2024)

Jeugd met verblijf

Jeugdhulp met verblijf wordt zowel regionaal als bovenregionaal ingekocht. Momenteel zijn we bezig met een nieuwe aanbesteding voor deze zorgvorm, welke per 1 juli 2024 ingaan. Op basis van het tariefonderzoek stijgen na deze aanbesteding de lasten met € 690.000 per jaar. Deze extra lasten zijn berekend op basis van de werkelijk verleende zorg in 2023. (informatienota raad 6 februari 2024)

Maatwerkvoorzieningen aangepaste tariefindexering

Naast ons regionale tariefonderzoek, zijn er ook op andere zorgproducten tariefverhogingen toegepast. Het gaat hierbij met name om Landelijk en bovenregionaal ingekochte zorgproducten (o.a. het Landelijk Transitie Arrangement LTA en JeugdzorgPlus). Bij het LTA maakt het rijk de prijsafspraken met de zorgaanbieders en dienen wij deze te volgen. Binnen JeugdzorgPlus sturen we er samen met de aanbieders op dat kinderen zo min mogelijk in de grote instellingen terecht komen, en dat er toegewerkt wordt naar een kleinere en huiselijkere vorm van verblijf. Dit zorgt er voor dat de groepen waarin deze kinderen gehuisvest worden, kleiner en daarmee kostbaarder worden. Financieel betekent dit € 875.000 aanvullende lasten per jaar. Deze extra lasten zijn berekend op basis van de werkelijk verleende zorg in 2023 en kunnen dus nog wijzigen.

Stelpost Hervormingsagenda Jeugd

Vanuit de landelijke Hervormingsagenda Jeugd is er binnen Lingewaard een stelpost opgenomen van € 650.000 in 2025 en vanaf 2026 € 1.112.000 per jaar. Deze stelpost is door het Rijk ingegeven en gebaseerd op diverse maatregelen zoals aangekondigd in de Hervormingsagenda Jeugd. Een deel van de invoering van deze maatregelen loopt landelijk ernstige vertraging op, waardoor het niet realistisch is dat deze stelpost behaald wordt. Een voorbeeld van deze maatregelen is het voornemen van het Rijk om de Jeugdwet aan te scherpen. Ook is een deel van deze maatregelen gelijk aan maatregelen die we lokaal al hadden ingevoerd (o.a. de invoering van de PoH Jeugd bij huisartsen). We hebben ervoor gekozen deze taakstelling te laten vervallen en op basis van een nieuwe analyse met een nieuwe taakstelling te komen. Binnen deze taakstelling verwachten we in 2025 € 300.000 te kunnen besparen, oplopend tot € 1.000.000 in 2027. Zie hiervoor ook de dekkingsmaatregelen .

Stelpost prijsstijgingen en areaalvergroting

Binnen onze gemeente hanteren we een stelpost voor prijsstijgingen en areaaluitbreiding. De afgelopen jaren hebben we deze post aangevuld met extra bijdragen uit het gemeentefonds vanwege de hoge inflatie. Nu de inflatie is gestabiliseerd op een lager niveau, keren we terug naar onze reguliere aanpak. Dit houdt in dat we jaarlijks een vast bedrag voor prijsstijgingen en areaaluitbreiding reserveren. Op basis van de werkelijke prijsstijgingen en areaaluitbreidingen in de afgelopen jaren hebben wij dit bedrag vastgesteld op € 1,5 miljoen per jaar.

Dit betekent dat we de stelpost jaarlijks met € 1,5 miljoen verhogen, zodat dit bij elke begroting opnieuw structureel beschikbaar is. We zien nu dat deze stelpost onvoldoende saldo heeft vanaf 2026. Er is daarom een aanvulling nodig, zodat er bij elke begroting weer € 1,5 miljoen structureel beschikbaar is voor prijsstijgingen en areaaluitbreidingen.

Bijdrage verbonden partijen

Er zijn een aantal verbonden partijen waarbij er sprake is van een mutatie in de bijdrage naast de indexering. Hieronder een overzicht van deze verbonden partijen met het bijbehorende bedrag voor 2025 met daaronder een korte toelichting per verbonden partij:

Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA)

De verhoging ODRA-budget is noodzakelijk als gevolg van groei van het werkprogramma én door een uitbreiding van het werkpakket die onder andere noodzakelijk is in verband met de inwerkingtreding van de Omgevingswet.

Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM)

De stijging van de lasten voor de VGGM is het gevolg van de herziening van de verdeelsleutel veiligheid in het gemeentefonds waarop de bijdrage aan de VGGM per gemeente is gebaseerd. Daarnaast is er sprake van extra lasten voor het ingezette traject toekomstbestendige GGD.

Bedrijfsvoeringsorganisatie doelgroepenvervoer regio Arnhem Nijmegen (Bvo DRAN)

Er sprake van daling van de bijdrage aan de Bvo DRAN (exclusief leerlingenvervoer). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een afname van het vraagafhankelijk vervoer. Het gebruik van deze vervoersvoorziening is niet meer op het niveau teruggekeerd van vóór Corona.

Ook is het routevervoer WMO (dagbesteding) en Jeugdwet lager ingeschat op basis van de werkelijke cijfers in 2023. De ontwikkeling van de kosten van het leerlingenvervoer nemen wij mee in de actualisatie van het bestaand beleid in de Begroting 2025.

Informatiebeveiliging

Vanwege de invoering van de nieuwe Europese wetgeving op het gebied van de informatiebeveiliging (de NIS2) en toenemende dreiging op het gebied van Cybercrime moeten we de komende jaren een aantal maatregelen ingevoerd worden om risico’s te beheersen en te verkleinen. Om dit zo efficiënt mogelijk te kunnen doen vragen wij een structureel budget voor informatiebeveiliging van € 150.000.

Door niet in 1 keer alles op te pakken, kunnen we de kosten verspreiden over een aantal jaar en zorgen voor een beheersbare invoering van de maatregelen. Dit structurele budget zal ingezet worden voor de implementatiekosten van de maatregelen en voor de kosten die we maken voor af te nemen diensten. Voorbeeld van deze diensten is een abonnement op een veiligheidscentrum dat voor ons bedreigingen afvangt, ook buiten werktijd en in het weekend. Een ander voorbeeld is een dienst waarin wij direct professionele ondersteuning krijgen bij incidenten die wel gebeuren. Hiermee vangen wij risico’s af en kunnen we de continuïteit waarborgen.

Omgevingswet

Met de komst van de omgevingswet ontstaan er ook nieuwe functies. Uiteraard is gekeken of het mogelijk is om deze functies te integreren in de huidige functies. Een geheel nieuwe functie is de secretaris van de Intake- en Omgevingstafel. Een nieuw instrument waarbij vooraf integraal een initiatief of plan wordt besproken waardoor de afhandeling van vergunningverlening sneller gaat. De secretaris heeft hierbij een belangrijke rol om het proces van A tot Z in goede banen te leiden. Ook biedt het organisatorisch veel voordelen omdat plannen/initiatieven centraal worden aangestuurd wat de dienstverlening weer ten goede komt. Dat betekent een uitbreiding van 1 formatieplaats, waarvan de kosten € 100.000 per jaar bedragen.

Er is daarnaast naar verwachting ook extra materieel budget nodig . Dit hebben we nog niet in beeld en hangt onder meer samen met keuzes voor:

• Evaluatie en herziening Omgevingsvisie
• Het opstellen en onderhouden van omgevingsprogramma’s
• Kosten in verband met een goede inbedding van bijv. participatie, onderzoeksverplichtingen, externe advisering, het anticiperen op plannen van andere overheden (zoals bijvoorbeeld dijkversterking of nationale /provinciale omgevingsprogramma’s)

Voor deze materiële kosten volgt op een later moment een apart voorstel.

IHP/onderwijshuisvesting

In de Programmabegroting 2024 is aangekondigd dat we in het kader van onderwijshuisvesting gaan werken met de financiële normeringen uit het kwaliteitskader van Ruimte OK. Het kwaliteitskader is op initiatief van de VNG, PO-raad, VO-raad en het waarborgfonds & kenniscentrum kinderopvang opgesteld. Het kwaliteitskader werkt met een bandbreedte voor nieuwbouw van scholen.

Inmiddels is deze normering doorgerekend voor het IHP en dit leidt tot een extra benodigde investering van € 3 miljoen. Dit betekent vanaf 2027 extra kapitaallasten van € 104.000 per jaar.

Samenwerkingsverband Water & Klimaat Rivierenland

Dit betreft de jaarlijkse bijdrage aan het samenwerkingsverband Water & Klimaat Rivierengebied (WKR), netwerk Klimaat Actief Rivierenland (KAR). Deze aanvullende lasten komen voort uit de nieuwe Samenwerkingsagenda & Uitvoeringsprogramma 2024-2030. In deze samenwerking wordt regionaal samengewerkt met betrekking tot klimaatadaptatie. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om een onderzoeksproject naar grondwater en funderingsproblematiek en het ontwikkelen en gebruiken van content waarbij inwoners worden geholpen, geïnspireerd en gestimuleerd worden om klimaatadaptieve maatregelen te nemen.

Reservering actualisatie bestaand beleid

Voor het opstellen van de Begroting 2025 worden alle budgetten geactualiseerd. Een groot deel van deze actualisatie betreft indexering en uitbreiding van het areaal, waarvoor we de stelpost prijsstijgingen inzetten, voor zover deze toereikend is.

Daarnaast weten we uit ervaring dat zich tussen de Kadernota en Begroting nieuwe ontwikkelingen voordoen die extra budget vragen.

Hoewel deze reservering geen garantie biedt dat we alle extra benodigde budgetten volledig kunnen dekken, zorgt het wel voor enige financiële ruimte. Als er meer aanvullend budget nodig is, doen wij u hier in de Begroting 2025 direct een voorstel voor de dekking.

Ontwikkelingen bestaand beleid - voordelen

Gezien het financieel beeld van de Kadernota hebben wij, zoals ook benoemd in de aanbiedingsbrief, financieel technische ombuigingen en bezuinigingen in kaart gebracht. Hierbij hebben wij alle budgetten op hoofdlijnen doorgenomen. Hieruit zijn een aantal structurele en incidentele voordelen naar voren gekomen die geen keuze vragen van de raad maar wel leiden tot voordelen in de exploitatie.

Hieronder een overzicht van deze voordelen met hierbij een toelichting per onderdeel.

Voorzieningen vervanging velden buitensportaccommodaties

In de Begroting 2024 heeft u besloten om een aantal voorzieningen op te waarderen, waaronder die voor buitensportaccommodaties. Dit was nodig om voldoende middelen te reserveren voor de vervanging van sportvelden. Echter nader onderzoek heeft aangetoond dat deze voorziening niet is toegestaan volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). De vervanging van een sportveld is namelijk een investering en geen onderhoud, wat betekent dat deze geactiveerd en afgeschreven moet worden. De accountant heeft dit bij de controle van de Jaarstukken 2023 ook geconstateerd.

Dit betekent dat deze voorziening vrijvalt. In de Jaarstukken hebben we dit verwerkt door de voorziening om te zetten naar een reserve, waarna wij in de 2e Tussentijdse rapportage 2024 de vrijval definitief verwerken. In deze tussentijdse rapportage verwerken wij ook de benodigde vervangingsinvesteringen in 2024. Vanaf de Begroting 2025 nemen wij de benodigde vervangingsinvesteringen voor de sportvelden op in het investeringsplan.

Voor de exploitatie komt de jaarlijkse storting in de voorziening te vervallen. Dit levert een structureel voordeel op zoals opgenomen in het bovenstaande financiële overzicht. Dit voordeel neemt jaarlijks af aangezien in de begroting nog geen rekening is gehouden met de kapitaallasten van de vervangingsinvesteringen.

Structurele effecten Jaarstukken 2023

Ondanks dat er in de Jaarstukken 2023 niet veel structurele voordelen opgenomen zijn, zien we dat we al een aantal jaar een positief saldo hebben bij de Jaarstukken. Richting de begroting gaan we daarom aan de slag om de financiële afwijkingen van de afgelopen jaren nader te analyseren. Bij welke budgetten zien we dat behoudend is begroot en zien we dus al meerdere jaren een voordeel.

Op basis van de eerste grove analyse verwachten wij dat uit deze analyse een voordeel volgt van ongeveer € 500.000 per jaar.

Inkomsten treasury

Op dit moment hebben we overtollige liquide middelen, voornamelijk als gevolg van vertragingen in de uitvoering van projecten en investeringen. Volgens de wet Fido, die de basis legt voor de treasury binnen gemeenten, kunnen we deze overtollige middelen uitlenen aan andere overheden. Momenteel maken we hier gebruik van, wat ons in 2023 ongeveer € 600.000 opleverde. We verwachten dat we de komende jaren nog steeds overtollige middelen kunnen uitlenen. Daarom hebben we de verwachte inkomsten voor de komende drie jaar opgenomen in onze begroting.

Lagere tarieven energiecontracten

Na een hoge piek in de kosten voor energie, zijn de prijzen inmiddels enigszins gestabiliseerd op een lager niveau. Dit komt ook tot uiting in de tarieven in onze energiecontracten. Dit leidt tot een voordeel van € 150.000 per jaar.

Huurinkomsten kinderdagverblijven

We hebben nieuwe contracten afgesloten voor de verhuur van ruimten aan kinderdagverblijven, waardoor de huurinkomsten stijgen met € 40.000 per jaar.

Dividend BNG

Op basis van de dividenduitkeringen van de BNG in de afgelopen jaren verhogen wij de verwachte baten op dit onderdeel met € 10.000 per jaar.

Leges Liander in het kader van netcongestie

In het kader van het verminderen van de netcongestie gaat Liander werkzaamheden uitvoeren. Aangezien de werkzaamheden aan de openbare ruimte betreft, worden hier leges over geheven. De verwachting is dat dit gaat om ongeveer € 20.000 aan leges per jaar. Voor deze werkzaamheden wordt een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Liander.

Vandalisme scholen

We zien al een aantal jaar dat het budget voor vandalismeschade aan schoolgebouwen niet volledig nodig is. Hoewel dit een open einde regeling betreft, verlagen wij dit budget met € 15.000 waarmee we op het niveau komen van de uitgaven van de afgelopen jaren.

Verschuiving investering centrum Bemmel

In het investeringsplan in de Begroting 2024 is de investering in het centrum van Bemmel opgenomen. Hierbij is rekening gehouden met een exploitatielast van € 275.000 per jaar vanaf 2025. Aangezien de investering in het centrum van Bemmel later gereed komt dan verwacht, zijn er in 2025 geen exploitatielasten te verwachten. Dit betekent een voordeel van € 275.000 in 2025.

U ontvangt in het 4e kwartaal 2024 een voorstel voor deze investering met hierbij een dekkingsvoorstel.

Verschuiving verduurzaming gymzalen Abacus en Sterrenbos

In het investeringsplan in de Begroting 2024 is de investering opgenomen voor de verduurzaming van de gymzalen van De Abacus en Het Sterrenbos. De investering in de gymzaal Het Sterrenbos schuift een jaar door naar 2025, waardoor kapitaallasten niet starten in 2025, maar in 2026.

De investering in de gymzaal Abacus schuift ook door. Deze investering wordt opnieuw beoordeeld na de actualisatie van het Integraal Huisvestingsplan (IHP).